Jedną z pierwszych osób, jakie poznamy w nowej pracy, będzie z pewnością osoba wykonująca obowiązki służby bhp w przedsiębiorstwie. Potocznie mówiąc Pan/Pani „BHP-owiec”.👩💼👨💼
Spotkanie z BHP-owcem w pierwszym dniu pracy będzie związane ze szkoleniem wstępnym z bhp. A w jakich innych okolicznościach jeszcze na siebie trafimy?
Oprócz szkoleń, będziemy spotykać się przy okazji kontroli, audytów, spotkań podnoszących świadomość bhp, różnych akcji tematycznych wdrażanych w przedsiębiorstwie czy np. przy konsultacjach w sprawie opracowywania nowych instrukcji bhp, sprawdzenia planu BiOZ na budowę itd.
Czy powołanie służby bhp w firmie jest regulowane przepisami prawa? Czy jest obowiązkowe? Jakie zadania maja przed sobą BHP-owcy?
Zaczynamy od przepisów prawa💪
📖 Dział X Kodeksu Pracy (Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. (sejm.gov.pl) [15.09.2021]) ustala kiedy pracodawca zobowiązany jest powołać służbę bhp w swojej strukturze organizacyjnej. Przyjrzyjmy się zapisom w ustawie 🔎
👉art. 23711 §1
Pracodawca zatrudniający więcej niż 1️⃣ 0️⃣ 0️⃣ pracowników tworzy służbę bezpieczeństwa i higieny pracy, zwaną dalej „służbą bhp”, pełniącą funkcje doradcze i kontrolne w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, zaś pracodawca zatrudniający do 100 pracowników powierza wykonywanie zadań służby bhp pracownikowi zatrudnionemu przy innej pracy.
❗️Pracodawca posiadający ukończone szkolenie niezbędne do wykonywania zadań służby bhp może sam wykonywać zadania tej służby, jeżeli:
- zatrudnia do 10 pracowników albo
- zatrudnia do 50 pracowników i jest zakwalifikowany do grupy działalności, dla której ustalono nie wyższą niż 3️⃣ kategorię ryzyka w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
Dodatkowo, może być również taka sytuacja, że BHP-owcem staje się osoba spoza struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa. Wtedy przepisy stanowią:
👉art. 23711 §2
Pracodawca – w przypadku braku kompetentnych pracowników – może powierzyć wykonywanie zadań służby bhp specjalistom spoza zakładu pracy. Pracownik służby bhp oraz pracownik zatrudniony przy innej pracy, któremu powierzono wykonywanie zadań służby bhp, o którym mowa w § 1, a także specjalista spoza zakładu pracy powinni spełniać wymagania kwalifikacyjne 📜 niezbędne do wykonywania zadań służby bhp oraz ukończyć szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy dla pracowników tej służby.
Bardzo ważna kwestia poruszona jest w kolejnym paragrafie.
👉art. 23711 §3
Pracownik służby bhp oraz pracownik zatrudniony przy innej pracy, któremu powierzono wykonywanie zadań tej służby, nie mogą ponosić jakichkolwiek niekorzystnych dla nich następstw z powodu wykonywania zadań i uprawnień służby bhp.
Państwowa Inspekcja Pracy ma uprawnienia do tego, by nakazać pracodawcy utworzenie służby bhp. Spójrzmy, jak wygląda paragraf 4.
👉art. 23711 §4
Właściwy inspektor pracy może nakazać utworzenie służby bhp, albo zwiększenie liczby pracowników tej służby, jeżeli jest to uzasadnione stwierdzonymi zagrożeniami zawodowymi.
Ostatni paragraf §5 dotyczy rozporządzenia, które ustanowi o kwalifikacjach i uprawnieniach służby bhp:
👉art. 23711 §5
Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia:
1) szczegółowy zakres działania, uprawnienia, organizację, liczebność i podporządkowanie służby bhp; 2) kwalifikacje wymagane do wykonywania zadań służby bhp.
Przejdźmy zatem do ww. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy 🔎 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy. (sejm.gov.pl).
Akt prawny w sposób szczegółowy przedstawia zależność powołania komórki bhp a ilości zatrudnionych pracowników:
✔️ pracodawca, ustala liczbę pracowników służby bhp, zależnie od stanu zatrudnienia oraz występujących w zakładzie pracy warunków, związanych z nimi zagrożeniami zawodowymi a także uciążliwości pracy.
✔️ pracodawca zatrudniający od 100 do 600 pracowników tworzy wieloosobową lub jednoosobową komórkę albo zatrudnia w tej komórce pracownika służby bhp w niepełnym wymiarze czasu pracy.
✔️przy zatrudnieniu powyżej 600 pracowników, pracodawca zatrudnia co najmniej 1 pracownika służby bhp w pełnym wymiarze godzin na każde 600 pracowników.
Jak wygląda zależność służby BHP? Pod kogo podlega zgodnie z przepisami rozporządzenia?
❗️ Służba bhp podlega bezpośrednio pracodawcy. U pracodawcy będącego jednostką organizacyjną służba bhp podlega bezpośrednio osobie zarządzającej tą jednostką lub osobie wchodzącej w skład organu zarządzającego, upoważnionej przez ten organ do sprawowania nadzoru w sprawach z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. Przepis ten stosuje się także do pracownika, o którym mowa w § 4 ust. 7.
Wiemy, już skąd wynika potrzeba powołania komórki bhp w przedsiębiorstwie.
Idźmy zatem dalej i sprawdźmy jakie zadania ✔️mają do wykonywania w codziennej pracy BHP-owcy. Tak jak dotychczas, sięgamy po lekturę rozporządzenia w sprawie służy bhp. Zadań jest 22.
Spójrzmy na tabelę poniżej.
| L.p. | Zadanie | L.p. | Zadanie |
| 1 | Kontrola warunków pracy oraz przestrzegania przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, ze szczególnym uwzględnieniem stanowisk pracy, na których są zatrudnione kobiety w ciąży lub karmiące dziecko piersią, młodociani, niepełnosprawni, pracownicy wykonujący pracę zmianową, w tym pracujący w nocy, oraz osoby fizyczne wykonujące pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę; | 12 | prowadzenie rejestrów, kompletowanie i przechowywanie dokumentów dotyczących wypadków przy pracy, stwierdzonych chorób zawodowych i podejrzeń o takie choroby, a także przechowywanie wyników badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy; |
| 2 | bieżące informowanie pracodawcy o stwierdzonych zagrożeniach zawodowych, wraz z wnioskami zmierzającymi do usuwania tych zagrożeń; | 13 | doradztwo w zakresie stosowania przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy; |
| 3 | sporządzanie i przedstawianie pracodawcy, co najmniej raz w roku, okresowych analiz stanu bezpieczeństwa i higieny pracy zawierających propozycje przedsięwzięć technicznych i organizacyjnych mających na celu zapobieganie zagrożeniom życia i zdrowia pracowników oraz poprawę warunków pracy; | 14 | udział w dokonywaniu oceny ryzyka zawodowego, które wiąże się z wykonywaną pracą; |
| 4 | udział w opracowywaniu planów modernizacji i rozwoju zakładu pracy oraz przedstawianie propozycji dotyczących uwzględnienia w tych planach rozwiązań techniczno-organizacyjnych zapewniających poprawę stanu bezpieczeństwa i higieny pracy; | 15 | doradztwo w zakresie organizacji i metod pracy na stanowiskach pracy, na których występują czynniki niebezpieczne, szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe, oraz doboru najwłaściwszych środków ochrony zbiorowej i indywidualnej; |
| 5 | udział w ocenie założeń i dokumentacji dotyczących modernizacji zakładu pracy albo jego części, a także nowych inwestycji, oraz zgłaszanie wniosków dotyczących uwzględnienia wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy w tych założeniach i dokumentacji; | 16 | współpraca z właściwymi komórkami organizacyjnymi lub osobami, w szczególności w zakresie organizowania i zapewnienia odpowiedniego poziomu szkoleń w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz zapewnienia właściwej adaptacji zawodowej nowo zatrudnionych pracowników; |
| 6 | udział w przekazywaniu do użytkowania nowo budowanych lub przebudowywanych obiektów budowlanych albo ich części, w których przewiduje się pomieszczenia pracy, urządzeń produkcyjnych oraz innych urządzeń mających wpływ na warunki pracy i bezpieczeństwo pracowników; | 17 | współpraca z laboratoriami upoważnionymi, zgodnie z odrębnymi przepisami, do dokonywania badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia lub warunków uciążliwych, występujących w środowisku pracy, w zakresie organizowania tych badań i pomiarów oraz sposobów ochrony pracowników przed tymi czynnikami lub warunkami; |
| 7 | zgłaszanie wniosków dotyczących wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy w stosowanych oraz nowowprowadzanych procesach produkcyjnych; | 18 | współpraca z laboratoriami i innymi jednostkami zajmującymi się pomiarami stanu środowiska naturalnego, działającymi w systemie państwowego monitoringu środowiska, określonego w odrębnego przepisach; |
| 8 | przedstawianie pracodawcy wniosków dotyczących zachowania wymagań ergonomii na stanowiskach pracy; | 19 | współdziałanie z lekarzem sprawującym profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami, a w szczególności przy organizowaniu okresowych badań lekarskich pracowników; |
| 9 | udział w opracowywaniu zakładowych układów zbiorowych pracy, wewnętrznych zarządzeń, regulaminów i instrukcji ogólnych dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy oraz w ustalaniu zadań osób kierujących pracownikami w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy; | 20 | współdziałanie ze społeczną inspekcją pracy oraz z zakładowymi organizacjami związkowymi przy: podejmowaniu przez nie działań mających na celu przestrzeganie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, w trybie i w zakresie ustalonym w odrębnych przepisach;podejmowanych przez pracodawcę przedsięwzięciach mających na celu poprawę warunków pracy; |
| 10 | opiniowanie szczegółowych instrukcji dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy na poszczególnych stanowiskach pracy; | 21 | uczestniczenie w konsultacjach w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, a także w pracach komisji bezpieczeństwa i higieny pracy oraz innych zakładowych komisji zajmujących się problematyką bezpieczeństwa i higieny pracy, w tym zapobieganiem chorobom zawodowym i wypadkom przy pracy; |
| 11 | udział w ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz w opracowywaniu wniosków wynikających z badania przyczyn i okoliczności tych wypadków oraz zachorowań na choroby zawodowe, a także kontrola realizacji tych wniosków; | 22 | inicjowanie i rozwijanie na terenie zakładu pracy różnych form popularyzacji problematyki bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii. |
Jak są obowiązki, to są również i uprawnienia. Przejrzyjmy się jakie, w zgodzie z literą prawa, uprawnienia przysługują specjalistom w zakresie BHP:
📋 przeprowadzanie kontroli stanu bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przestrzegania przepisów oraz zasad w tym zakresie w zakładzie pracy i w każdym innym miejscu wykonywania pracy,
📋 występowania do osób kierujących pracownikami z zaleceniami usunięcia stwierdzonych zagrożeń wypadkowych i szkodliwości zawodowych oraz uchybień w zakresie bezpieczeństwa i
higieny pracy,
📋 występowania do pracodawcy z wnioskami o nagradzanie pracowników wyróżniających się w działalności na rzecz poprawy warunków bezpieczeństwa i higieny pracy,
📋 występowania do pracodawcy o zastosowanie kar porządkowych w stosunku do pracowników odpowiedzialnych za zaniedbanie obowiązków w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,
📋 niezwłocznego wstrzymania pracy maszyny lub innego urządzenia technicznego w razie wystąpienia bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia pracownika albo innych osób,
📋 niezwłocznego odsunięcia od pracy pracownika zatrudnionego przy pracy wzbronionej,
📋 niezwłocznego odsunięcia od pracy pracownika, który swoim zachowaniem lub sposobem wykonywania pracy stwarza bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia własnego albo innych osób,
📋 wnioskowania do pracodawcy o niezwłoczne wstrzymanie pracy w zakładzie pracy, w jego części lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę do wykonywania pracy, w wypadku stwierdzenia bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia pracowników albo innych osób.
Wracając do artykułu 👉art. 23711 §2 i wymagań kwalifikacyjnych. Może część z Was chciałaby rozwijać się w kierunku bhp i pracować w tej służbie.Znajdźmy odpowiedź na pytanie jakie należy mieć wykształcenie by móc wstąpić na tę drogę zawodową.
Pracowników do służy BHP można przyjąć na niżej wymienione stanowiska pracy:
- inspektor,
- starszy inspektor,,
- specjalistów i starszych specjalistów,
- głównych specjalistów ds. bezpieczeństwa i higieny pracy.
To o jakie stanowisko pracy możemy się ubiegać, będzie zależeć od posiadanych kwalifikacji i ukończonych szkół w zakresie BHP. Spójrzmy na zestawienie.
| Nazwa stanowiska pracy w służbie bhp | Posiadane kwalifikacje |
| inspektor | technik bezpieczeństwa i higieny pracy, |
| starszy inspektor | a) zawód technika bezpieczeństwa i higieny pracy oraz co najmniej 3-letni staż pracy w służbie bhp lub b) wyższe wykształcenie o kierunku lub specjalności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy albo studia podyplomowe w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, |
| specjalista | wyższe wykształcenie o kierunku lub specjalności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy albo studia podyplomowe w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz co najmniej 1 rok stażu pracy w służbie bhp, |
| starszy specjalista | wyższe wykształcenie o kierunku lub specjalności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy albo studia podyplomowe w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz co najmniej 3-letni staż pracy w służbie bhp, |
| główny specjalista | wyższe wykształcenie o kierunku lub specjalności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy albo studia podyplomowe w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz co najmniej 5-letni staż pracy w służbie bhp. |
🧾Rozporządzenie w sprawie służby bhp w sposób szczegółowy opisuje służbę bhp, określa jej zadania, uprawnienia oraz reguluje kwestie posiadanych kwalifikacji wymaganych do podjęcia pracy na stanowisku inspektora czy specjalisty ds. bezpieczeństwa i higieny pracy.
Praca jako specjalista ds. bhp, to praca wymagająca i odpowiedzialna. Śmiało można powiedzieć, że jest to rodzaj misji. Polega na stałym kontakcie z załogą pracowników i pracodawcą. Więc oprócz posiadania „twardych umiejętności” jak wymagania kwalifikacyjne, warto też poświęcić czas na rozwój umiejętności w zakresie prowadzenia szkoleń i wystąpień publicznych czy przygotowywania prezentacji w programach graficznych.
To co? Zostajecie BHP-owcami? 😉
