Dzień Ratownika Medycznego 🚑, przypadający na 13. października, jest okazją do pochylenia się nad tematem udzielania I pomocy przedlekarskiej i obowiązków pracodawców w tym zakresie.
Nagłe zasłabnięcie? Rana szarpana? Poślizgnięcie? Złamanie? Takie zdarzenia niestety mają miejsce.
Dzisiaj spróbujemy sobie odpowiedzieć na pytania ❓:
Z czego wynikają obowiązki pracodawców?
Czy wiemy jak udzielić pierwszej pomocy?
Czy w naszym biurze czy zapleczu budowy znajdziemy prawidłowo wyposażoną apteczkę?
Zaczynamy 💪
Obowiązek udzielania pierwszej pomocy osobom poszkodowanym w różnego rodzaju incydentach jest uregulowany przepisami prawnymi. Zanim przejdziemy do Kodeksu pracy, bo mowa o pracodawcach, zwróćmy uwagę, że w Polsce istnieją przepisy 📚, które definiują udzielanie pierwszej pomocy i dotyczą każdego z nas. Znajdziemy je w tych wymaganiach prawnych:
📌 Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku Kodeks Karny (https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19690130094),
📌 Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19710120114/U/D19710114Lj.pdf),
📌 Ustawa z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20061911410/U/D20061410Lj.pdf).
Wracając do tematu, przeanalizujmy dokładnie artykuły Kodeksu pracy (http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19740240141)
👉🏼 Art.2071
§1.Pracodawca obowiązany jest przekazywać pracownikom informacje o:
1) zagrożeniach dla zdrowia i życia występujących w zakładzie pracy, na poszczególnych stanowiskach pracy i przy wykonywanych pracach, w tym o zasadach postępowania w przypadku awarii i innych sytuacji zagrażających zdrowiu i życiu pracowników,
2) działaniach ochronnych i zapobiegawczych podjętych w celu wyeliminowania lub ograniczenia zagrożeń, o których mowa w pkt. 1,
3) pracownikach wyznaczonych do:
a) udzielania pierwszej pomocy,
b) wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników.
§2. Informacja o pracownikach, o których mowa w §1 pkt. 3, obejmuje:
1) imię i nazwisko,
2) miejsce wykonywania pracy,
3) numer telefonu służbowego lub innego środka komunikacji elektronicznej.
👉🏼 Art.2091
§ 1. Pracodawca jest obowiązany:
1) zapewnić środki niezbędne do udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach, zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników;
2) wyznaczyć pracowników do:
a) udzielania pierwszej pomocy,
b) wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników;
3) zapewnić łączność ze służbami zewnętrznymi wyspecjalizowanymi w szczególności w zakresie udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach, ratownictwa medycznego oraz ochrony przeciwpożarowej.
§2. Działania, o których mowa w §1, powinny być dostosowane do rodzaju i zakresu prowadzonej działalności, liczby zatrudnionych pracowników i innych osób przebywających na terenie zakładu pracy i poziomu występujących zagrożeń.
§3. Liczba pracowników, o których mowa w §1 pkt.2, ich szkolenie oraz wyposażenie powinny uwzględniać rodzaj i poziom występujących zagrożeń.
§4. W przypadku zatrudniania przez pracodawcę wyłącznie pracowników młodocianych lub niepełnosprawnych – działania, o których mowa w §1 pkt.2, może wykonywać sam pracodawca. Przepis §3 stosuje się odpowiednio.
🧾Innym przepisem prawnym, w którym znajdziemy obowiązki pracodawcy w zakresie systemu pierwszej pomocy w zakładzie pracy jest Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19971290844).
👉🏼 §44 w/w rozporządzenia:
1.Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom sprawnie funkcjonujący system pierwszej pomocy w razie wypadku oraz środki do udzielenia pierwszej pomocy.
W szczególności pracodawca powinien zapewnić:
1) punkty pierwszej pomocy w wydziałach (oddziałach), w których wykonywane są prace powodujące duże ryzyko wypadku lub związane z wydzielaniem się par, gazów albo pyłów sklasyfikowanych jako niebezpieczne ze względu na ostre działanie toksyczne,
2) apteczki w poszczególnych wydziałach (oddziałach zakładu pracy).
§2 Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o:
14) „punkcie pierwszej pomocy” – rozumie się przez to – w zależności od wielkości zakładu pracy, rodzaju prowadzonej działalności i związanych z nią zagrożeń – pomieszczenie lub wyodrębnione miejsce o wystarczającej powierzchni, wyposażone w umywalki z ciepłą i zimną wodą oraz niezbędny sprzęt i inne środki do udzielenia pierwszej pomocy.
Jak przełożyć wymagania prawne na rzeczywistość i dostosować je do organizacji? Spójrzmy na poniższy przykład. Zebraliśmy doświadczenia/dobre praktyki w tabeli.
| L.p. | Obowiązki pracodawcy (przepisy) | Działania/organizacja PP |
| 1 | Przekazywać informacje pracownikom o zagrożeniach na stanowiskach pracy i przy wykonywanych pracach, w tym o zasadach postępowania w przypadku awarii i innych sytuacji zagrażających zdrowiu i życiu pracowników. | Opracuj ocenę ryzyka zawodowego, Zadbaj o odpowiedni program szkoleń wstępnych i stanowiskowych. zawierający informacje o udzielaniu pierwszej pomocy. Przygotuj broszury BHP – poszerzaj świadomość bhp wśród pracowników. Udostępnij instrukcje alarmowe wraz z instrukcją udzielania pierwszej pomocy. Przygotuj procedurę postępowania w przypadku wystąpienia awarii. Zorganizuj poranne instruktaże dla załogi, przypomnij o zagrożeniach i o zasadach udzielania I pomocy. |
| 2 | Wyznaczyć pracowników do udzielania pierwszej pomocy i poinformować o tych pracownikach. | Zadbaj aby wszyscy pracownicy mieli przeszkolenie w zakresie udzielania pierwszej pomocy, Zapewnij kurs udzielania I pomocy obejmujący następujące zagadnienia: • ocena stanu poszkodowanego. • postępowanie z poszkodowanym nieprzytomnym. • postępowanie w przypadku braku oddechu i krążenia (umiejętność korzystania ze sprzętu AED) • postępowanie w przypadku urazów. • postępowanie w przypadku nagłych stanów. • ewakuacja poszkodowanego. Udostępnij informację o osobach odpowiedzialnych za I pomoc umieszczoną przy apteczkach I pomocy w pomieszczeniach socjalnych czy korzystając z komunikacji wewnętrznej poprzez e-mail, intranet (imię, nazwisko, numer telefonu, miejsce wykonywania pracy). |
| 3 | Dostosować działania do rodzaju i zakresu prowadzonej działalności, liczby zatrudnionych pracowników i poziomu występujących zagrożeń. | Dostosuj ilość punktów i apteczek do rodzaju pracy – prace na obiektach liniowych czy w jednym wyznaczonym obiekcie? Dostosuj rodzaj apteczek (stacjonarne czy przenośne) . Ustal i rozpowszechnij wśród pracowników procedurę informowania o zaistniałych wypadkach/incydentach. Organizuj akcje tematyczne (dni I pomocy) w organizacji, angażuj pracowników poprzez udział w dedykowanych dodatkowych szkoleniach. |
| 4 | Zapewnić pracownikom sprawnie funkcjonujący system pierwszej pomocy w razie wypadku oraz środki do udzielania pierwszej pomocy: a) punkt pierwszej pomocy w oddziałach, b) apteczki w poszczególnych oddziałach. | Zapewnij pracownikom pomieszczenia socjalne, pomieszczenia higieniczno-sanitarne wyposażone w apteczki oraz gaśnice. Przy każdej apteczce umieść instrukcję udzielania pierwszej pomocy. Zapewnij dostęp do apteczek i wyznacz osoby, które mają do nich dostęp. |
| 5 | Wyposażyć apteczki pierwszej pomocy – zawartość zatwierdzona przez Zakładowego Lekarza Medycyny Pracy (np. w oparciu o normy DIN 13157, DIN 13164) | Skonsultuj temat z medycyną pracy i zapewnij, że w apteczkach pracownik znajdzie podstawowe wyposażenie: – jednorazowe rękawiczki winylowe (4 pary), które ochronią ratującego przed wirusami HIV czy żółtaczki zakaźnej, – maseczkę lub specjalną rurkę do sztucznego oddychania. Jej konstrukcja powinna zabezpieczyć ratującego przed śliną, krwią i innymi wydzielinami, – specjalny niewielki koc z cienkiej plastikowej folii. Z reguły po każdym wypadku następuje wstrząs pourazowy spowodowany bólem czy lękiem, który powoduje obniżenie ciśnienia krwi i oziębienie organizmu, – płócienną chustę w kształcie trójkąta, którą stosuje się do tymczasowego unieruchomienia kończyny górnej w przypadku zwichnięć albo złamania obojczyka, kości ramieniowej, przedramieniowej lub dłoni, – opaski elastyczne albo półelastyczne o szerokości np. 10 cm (kilka sztuk). Tak jak opaski dziane stosowane do mocowania opatrunków, jako opaska uciskowa, temblak lub część opatrunku uciskowego, ale również do unieruchamiania skręceń i zwichnięć stawów, – gazę jałową, kompresy, – plastry z opatrunkiem, którymi sprawnie i szybko zapatruje się drobne skaleczenia i otarcia naskórka, plastry hydrożelowe na oparzenia, – nożyczki. |
| 6 | Wyposażenie apteczek -nadzór | Zapewnij nadzór nad aktualnością wyposażenia apteczek. Wyznacz osobę/osoby do regularnych przeglądów apteczek. Każdy wkład do apteczki ma podany termin ważności. |
💪Praktyka czyni mistrza. Warto inwestować w edukację pracowników i rozpowszechniać wiedzę z zakresy I pomocy. Szybko, sprawnie i prawidłowo przeprowadzone działania z zakresu pomocy przedlekarskiej pozwalają zminimalizować uszczerbek na zdrowiu a czasem uratować życie.
