Podobno 9 na 10 wypadków zdarza się w domu 🤕. Był kiedyś taki slogan reklamowy. Jedno jest pewne, o bezpieczeństwo warto dbać wszędzie, i w domu i w pracy. Bo kto zadba o nas najlepiej, jak nie my sami?! 😊
Według danych wstępnych z GUS za rok 2020 zgłoszono 62740 osób poszkodowanych w wypadkach przy pracy, o 24,6% mniej niż w 2019 r. 👍
Wskaźnik wypadkowości za rok 2020 zmniejszył się z 6,15 na 4,62. Optymistyczny trend.
Dzisiaj przyjrzyjmy się okolicznościom, gdy wypadek lub incydent mają miejsce w zakładzie pracy. Jakie obowiązki ciążą na pracodawcy? Na czym polega prowadzenie postępowania wypadkowego? Jakie są rodzaje wypadków?
Zaczynamy 💪
Zaczniemy od listy przepisów prawnych, które posłużą nam do analizy tematu wypadków przy pracy:
1️⃣ Kodeks Pracy (http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19740240141) .
2️⃣Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tj. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20021991673/U/D20021673Lj.pdf) .
3️⃣ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20091050870) .
4️⃣ Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki społecznej z 24 maja 2019 roku w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy (http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20190001071) .
5️⃣Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie trybu uznawania zdarzenia powstałego w okresie ubezpieczenia wypadkowego za wypadek przy pracy, kwalifikacji prawnej zdarzenia, wzoru karty wypadku i terminu jej sporządzenia (tj. http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20130001618/O/D20131618.pdf) .
6️⃣ Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 stycznia 2009 r. w sprawie statystycznej karty wypadku przy pracy (http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20090140080) .
Obowiązki pracodawcy:
👉art. 234 Kodeks Pracy
§ 1.
W razie wypadku przy pracy pracodawca jest obowiązany podjąć niezbędne działania eliminujące lub ograniczające zagrożenie, zapewnić udzielenie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym i ustalenie w przewidzianym trybie okoliczności i przyczyn wypadku oraz zastosować odpowiednie środki zapobiegające podobnym wypadkom.
§ 2.
Pracodawca jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić właściwego okręgowego inspektora pracy i prokuratora o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy.
§ 3.
Pracodawca jest obowiązany prowadzić rejestr wypadków przy pracy.
§ 3.1.
Pracodawca jest obowiązany przechowywać protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy wraz z pozostałą dokumentacją powypadkową przez 10 lat.
§ 4.
Koszty związane z ustalaniem okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy ponosi pracodawca.
| Jesteś pracodawcą? Pamiętaj, gdy zdarzy się wypadek przy pracy: 1. Eliminuj zagrożenia lub je ograniczaj. 2. Zapewnij system udzielania I pomocy przedlekarskiej. 3. Powołaj zespół i ustal okoliczności i przyczyny wypadku. 4. Zapobiegaj wystąpieniu podobnym wypadkom. 5. Zawiadom właściwego okręgowego inspektora pracy i prokuratora o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy. ❗️ Kto wbrew obowiązkowi nie dopełni powyższego obowiązku, a także nie ujawni wypadku przy pracy albo przedstawi niezgodne z prawdą informacje, dowody lub dokumenty dotyczące takich wypadków podlega karze grzywny od 1 000 zł do 30 000 zł. |
Definicja wypadku przy pracy:
👉Art. 3. ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
| Za wypadek przy pracy uważa się: 📌nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną 📌powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą: 1) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych; 2) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia; 3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy. |
Jak definiować cztery wyżej wymienione przesłanki?
nagłe zdarzenie – zaskakuje pracownika, jest nieprzewidywalne, przypadkowe;
przyczyna zewnętrzna – przyjmuje się, że jest to każdy czynnik niezwiązany z organizmem człowieka, np. pracująca maszyna, energia elektryczna, pojazd;
uraz – cytując ze słownika języka polskiego, jest to uszkodzenie tkanek lub narządów wskutek miejscowego lub ogólnego działania jakiegoś czynnika zewnętrznego;
związek z pracą – powiązanie czasowe, miejscowe i funkcjonalne danego zdarzenia z pracą.
Istnieją jeszcze inne okoliczności, kiedy możemy mówić o wypadku przy pracy:
| 👉w czasie podróży służbowej w okolicznościach innych niż określone w ust. 1, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań; 👉podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony; 👉przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe. |
Ustawa dodatkowo w pkt. 3 art. 3 uwzględnia dodatkowo kilkanaście sytuacji uznania, że miał miejsce wypadek przy pracy: Są to m.in.:
– uprawiania sportu w trakcie zawodów i treningów przez osobę pobierającą stypendium sportowe;
– wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia;
– współpracy przy wykonywaniu pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.
Rodzaje wypadków:
śmiertelny wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego nastąpiła śmierć w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia wypadku.
ciężki wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, takie jak: utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu, a także choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna, całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
zbiorowy wypadek przy pracy uważa się wypadek, któremu w wyniku tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby.
Definicje mamy za sobą 💪 Przyjrzyjmy się teraz procesowi badania wypadków przy pracy🔎. Posłuży nam do tego 👉 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy.
1️⃣ Zgłoszenie wypadku, zabezpieczenie miejsca wypadku
W razie zaistnienia wypadku przy pracy każdy ma obowiązek:
• udzielić poszkodowanemu pierwszej pomocy przedlekarskiej,
• wezwać pomoc medyczną pozostając do jej dyspozycji,
• zabezpieczyć miejsce zdarzenia przed możliwością zaistnienia urazów następnych osób,
• powiadomić bezpośredniego przełożonego poszkodowanego.
Miejsce wypadku należy zabezpieczyć, a w szczególności:
• nie dopuścić do miejsca wypadku osób niepowołanych,
• nie uruchamiać bez koniecznej potrzeby maszyn i innych urządzeń technicznych, które w związku z wypadkiem zostały wstrzymane,
• nie dokonywać zmiany położenia maszyn i innych urządzeń technicznych, jak również zmiany położenia innych przedmiotów, które spowodowały wypadek lub pozwalają odtworzyć jego okoliczności.
Zgodę na uruchomienie maszyn i innych urządzeń technicznych lub dokonanie zmian w miejscu wypadku wyraża pracodawca w uwzględnieniu ze społecznym inspektorem pracy po sporządzeniu (jeśli zachodzi potrzeba) szkicu lub fotografii miejsca wypadku. Zgodę taką w sytuacji zaistnienia wypadku śmiertelnego, zbiorowego lub ciężkiego wyraża pracodawca po uzgodnieniu z właściwym inspektorem pracy i prokuratorem.
Dokonywanie zmian w miejscu wypadku bez uzyskania zgody właściwego inspektora pracy i prokuratura jest dopuszczalne, jeżeli zachodzi konieczność ratowania osób lub mienia albo zapobieżenia grożącemu niebezpieczeństwu.
Jeżeli wypadek zaistniał w wyniku awarii, należy powiadomić odpowiednie służby techniczne i postępować zgodnie z zasadami, określonymi w odpowiedniej dokumentacji technicznej i awaryjnej.
2️⃣ Ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku
Aby zbadać okoliczności i przyczyny wypadku, pracodawca powołuje zespół powypadkowy składający się ze :
Specjalisty ds. BHP – reprezentanta pracodawcy,
Społecznego Inspektora Pracy, który jest reprezentantem pracowników.
☑️W przypadku gdy u pracodawcy, nie działa społeczna inspekcja pracy, w skład zespołu powypadkowego zamiast społecznego inspektora pracy, jako członek zespołu, wchodzi przedstawiciel pracowników posiadający aktualne zaświadczenie o ukończeniu szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, zgodnie z przepisami dotyczącymi szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.
☑️Jeżeli pracodawca nie może dopełnić obowiązku utworzenia zespołu powypadkowego w powyższym dwuosobowym składzie ze względu na małą liczbę zatrudnionych pracowników, okoliczności i przyczyny wypadku ustala zespół powypadkowy, w skład którego wchodzi pracodawca oraz specjalista spoza zakładu pracy.
| Jakie zadania spoczywają na zespole powypadkowym? – dokonanie oględzin miejsca wypadku i stanu technicznego urządzeń oraz zbadanie warunków wykonywania pracy i innych okoliczności, które mogły mieć wpływ na powstanie wypadku; – jeżeli jest to możliwe , wykonanie fotografii lub sporządzenie szkicu miejsca wypadku; – wysłuchanie poszkodowanego, jeżeli jest to możliwe – wysłuchanie świadków wypadku – zasięgnięcie opinii lekarza, a w razie potrzeby opinii innych specjalistów, w zakresie niezbędnym do oceny rodzaju i skutków wypadku; – zebranie inne dowody dotyczące wypadku; – dokonanie kwalifikacji prawnej wypadku; – określenie wniosków i środków profilaktycznych. |
3️⃣ Protokół powypadkowy
Po ustaleniu okoliczności i przyczyn wypadku zespół powypadkowy sporządza — nie później niż
w terminie 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku — protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, zwany dalej „protokołem powypadkowym”, według wzoru ustalonego przez ministra właściwego do spraw pracy na podstawie art. 237 § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. — Kodeks pracy.
Wzór protokołu znajdziemy w Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 24 maja 2019 r. w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy 👇
http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20190001071
Po zapoznaniu się z treścią protokołu przez poszkodowanego (lub uprawnionego członka rodziny pracownika) zespół powypadkowy przedstawia pracodawcy protokół do zatwierdzenia (pracodawca ma 5 dni na zatwierdzenie protokołu).
Pracodawca zwraca niezatwierdzony protokół powypadkowy, w celu wyjaśnienia i uzupełnienia go przez zespół powypadkowy, jeżeli do treści protokołu powypadkowego zostały zgłoszone zastrzeżenia przez poszkodowanego lub członków rodziny zmarłego wskutek wypadku pracownika albo protokół powypadkowy nie odpowiada warunkom określonym w rozporządzeniu.
Zespół powypadkowy, po dokonaniu wyjaśnień i uzupełnień, sporządza, nie później niż w terminie 5 dni, nowy protokół powypadkowy, do którego dołącza protokół powypadkowy niezatwierdzony przez pracodawcę.
Pracodawca prowadzi rejestr wypadków przy pracy na podstawie wszystkich protokołów powypadkowych.
| Jakie informacje zawiera rejestr: 1) imię i nazwisko poszkodowanego; 2) miejsce i datę wypadku; 3) informacje dotyczące skutków wypadku dla poszkodowanego; 4) datę sporządzenia protokołu powypadkowego; 5) stwierdzenie, czy wypadek jest wypadkiem przy pracy; 6) datę przekazania do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wniosku o świadczenia z tytułu wypadku przy pracy; 7) liczbę dni niezdolności do pracy; 8) inne informacje, niebędące danymi osobowymi, których zamieszczenie w rejestrze jest celowe, w tym wnioski i zalecenia profilaktyczne zespołu powypadkowego. |
Omówiliśmy postępowanie przy wypadku przy pracy. Regulacje prawne przewidują również postępowanie pracodawcy w sytuacji gdy incydent będzie mieć miejsce „w drodze do pracy lub z pracy”. Definicja przedstawia się następująco:
wypadek w drodze do pracy lub z pracy – nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego, jeżeli droga ta była najkrótsza i nie została przerwana. Jednakże uważa się, że wypadek nastąpił w drodze do pracy lub z pracy, mimo że droga została przerwana, jeżeli przerwa była życiowo uzasadniona i jej czas nie przekraczał granic potrzeby, a także wówczas, gdy droga, nie będąc drogą najkrótszą, była dla ubezpieczonego, ze względów komunikacyjnych, najdogodniejsza.
Za drogę do pracy lub z pracy uważa się oprócz drogi z domu do pracy lub z pracy do domu również drogę do miejsca lub z miejsca:
– innego zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego,
– zwykłego wykonywania funkcji lub zadań zawodowych albo społecznych,
– zwykłego spożywania posiłków,
– odbywania nauki studiów.
W przypadku takiego zdarzenia tworzona jest karta wypadku w drodze do pracy lub z pracy, która sporządzana jest w terminie do 14 dni od uzyskania zgłoszenia o wypadku.
Wzór karty: http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20130000924/O/D20130924.pdf .
❗️Ważne
Gdy wypadkowi uległ pracownik zatrudniony na umowę- zlecenie, wypełniamy w ciągu 14 dni od dnia zgłoszenia, kartę wypadku http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20130001618
Na sam koniec czeka nas jeszcze wypełnienie ostatniego już dokumentu – statystycznej karty wypadku o symbolu Z-KW. Rozporządzenie, które reguluje wypełnianie tego formularza to Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 stycznia 2009 r. w sprawie statystycznej karty wypadku przy pracy (z późniejszymi zmianami).
Z-KW jest wypełniania w portalu sprawozdawczym GUS www.stat.gov.pl , na podstawie zatwierdzonego protokoły powypadkowego, karty wypadku w drodze do pracy lub z pracy oraz karty wypadku.
